کرمانشاه در گذر زمان :

استان تاریخی کرمانشاه همچون دیگر نقاط کشور کهنسال ما آثاری از روزگار مجد و عظمت ایران را در سینه کوه ها و پهن دشت های خود محفوظ کرده است . برخلاف سایر نقاط ایران که به صورت مقطعی مورد سکونت قرار گرفته اند . این استان بدون وقفه در ادوار مختلف تاریخ مورد سکونت قرار گرفته است ، شواهد و مدارک باستان شناختی نشان می دهد این منطقه از اولین زیستگاه های انسان اولیه به شمار می رفته و یکی از مراکز مهم جمعیتی در زاگرس میانی محسوب می شده است. تمامی مراحل و ادوار زندگی انسان از عهد حجر تا دوره های تمدنی پیش از تاریخ و سپس تا تشکیل حکومت های بزرگ سیر تطور خویش را در این محدوده طی کرده است. به طوریکه غار شکارچیان بیستون نکات جالبی را درباره سابقه زندگی بشری در دوران پارینه سنگی در ایران روشن می دارد. پس از این دوره در حدود 9 هزار سال پیش به علت گرم شدن هوا انسان غار را ترک کرده و روی به یکجانشینی می آورد که این حرکت موجب زراعت و دامپروری و براثر آن روستا نشینی می شود که بدون شک نخستین روستاها در این استان شکل گرفته که از جمله آنها می توان گنج دره هرسین، گاکیه و تپه سراب اشاره کرد . انسان های پیش از تاریخ گنج دره جزء نخستین انسان هایی هستند که در ایران سفالگری را اختراع کرده و روی به فعالیت های صنعتی آورده اند.

در هزاره چهارم پیش از میلاد استان کرمانشاه یکی از مراکز مهم تجاری و بازرگانی بوده و بازرگانان آن با بازرگانان شوشی و بین النهرینی به داد و ستد و مبادله کالا مبادرت می ورزیدند. حضور بازارهایی در گودین کنگاور و چغاگاوانه اسلام آباد از آن دوره شاهدی بر این مدعا است.

به استناد کتیبه های بابلی و آشوری، ساکنان زاگرس اقوام لولوبی و گوتی بودند. این مردمان سخت کوش و شجاع به منظور حفاظت از این خطه مرتب با بین النهرینی ها در جنگ و ستیز بوده اند که در این امر به پیروزی های چشمگیری نیز نایل شده اند و از آن پس دره های زاگرس قرن ها مرکز تمدن و حکومت های ایرانی و بین النهرینی بوده که سرانجام عنصر ایرانی تمدن خود را بر این سامان غالب ساخت . حضور نقش برجسته‌های‌ این اقوام در سرپل ذهاب که یکی از قدیمی ترین نقش برجسته های خاورمیانه محسوب می‌شود بیانگر این موضوع است.

منطقه کرمانشاه به واسطه همجواری با دولت آشور ، پیوسته در معرض تهاجم دولت مقتدر آشور بود و شاهانی چون تیکلات پلیسر ، شلمانصر سوم ، بارها به محدوده کرمانشاه لشکرکشی کرده اند در کتیبه های به جا مانده از آشوریان از سرزمین های پارسوا، زکروتی، مادی ها و سرزمین نیشانی نام برده شده است، نیشانی سرزمینی است که به اطراف کرمانشاه و ماهیدشت کنونی اطلاق می شد و به واسطه مراتع معروف خود برای پرورش و نگهداری اسب شهره بود. در سالنامه های آشوری از شهری به نام الی پی نام برده شده که مورخان آن را بین کرمانشاه و همدان تشخیص داده اند و برخی دیگر از مورخان آن را در محل فعلی کرمانشاه معرفی کرده اند.

با شکل گیری حکومت ها، این خطه نیز یکی از مراکز مادی محسوب می شده است که از این دوره یادمان هایی با ارزش چون دژ گودین در کنگاور برجای مانده است . در این دوره کرمانشاه یکی از شاهراهای حیاتی ایران بوده و جاده اکباتان به بابل از این استان عبور می کرده است .

در دوره هخامنشی با عبور جاده شاهی که یک رشته آن اکباتان را به بابل وصل می کرد بر رونق و آبادانی این منطقه افزوده شد . پس از انقراض هخامنشیان ، در دوره سلوکی مناطقی از کرمانشاه چون بیستون و دینور محل حضور کلنی های یونانی بوده ولی دیری نپائید که اشکانیان آنان را شکست داده و در این منطقه حضور پیدا کردند. نقش برجسته‌های اشکانی در بیستون بیانگر این موضوع است. در این دوره بیستون یکی از مراکز مهم دوره اشکانی محسوب می شده است.

استان کرمانشاه در دوره ساسانی بیش از هر دوره دیگری از اعتبار و رونق خاصی برخوردار بوده است. این منطقه همواره مورد توجه شهریاران ساسانی بوده و به علت نزدیکی با تیسفون پایتخت آنها، ایام تابستان را در قصور ییلاقی اینجا می گذرانده اند. در اخبار مورخان اسلامی به کرات آمده که خسرو اول در نواحی طاق بستان قصوری ساخته بود که در آنها از فغفور چین ورای هند و قیصر روم و دیگر حکمرانان روزگار پذیرایی کرده است. با احداث شهرهایی چون حلوان در این سو و سیاست شهر سازی پادشاهان ساسانی در غرب کشور که به بنیاد شهر کرمانشاه منجر گردید. این حوزه بیش از پیش اعتبار یافت و شاهان ساسانی با ایجاد پل هایی بر روی رودخانه ها و بناهای عام المنفعه رفاه و رونق اقتصادی را برای مردم این دیار به ارمغان آورده بودند.

با شکست ساسانیان توسط مسلمین ، مردم این منطقه برخلاف برخی مناطق دیگر جزء اولین مردمانی بودند که به دین مقدس اسلام ایمان آورده و به ترویج آن پرداختند .

مسجد عبدالله بن عمر در ریجاب که یکی از قدیمی ترین مساجد صدر اسلام است. یادگاری از آن زمان می باشد . از دوران آرامگاهی از یاران وفادار پیامبر اسلام که در جنگ ها وی را یاری می کردند به یادگار مانده که می توان به آرامگاه ابودجانه در ریجاب اشاره کرد. در دوره خلفای عباسی کرمانشاه یکی از چهار شهر مهم و معتبر ولایات جبال بود. هارون‌الرشید خلیفه معروف عباسی بدین سامان توجه خاصی داشت، به طوریکه سیاحان و جهانگردان از آبادانی و زیبایی شهر یاد می کنند.

ابن حوقل و استخری از شهر کرمانشاه به عنوان شهرستانی زیبا که اشجار و آب فراوان دارد یاد می کنند. مقدسی این شهر را به همراه شهرهای همدان، ری و اصفهان جزء چهار شهر معروف ایالت جبال معرفی می کند .

در سده سوم هجری کرمانشاه در قلمرو و حکومت صفاریان قرار داشت. در قرن چهارم سلسله کوچکی از اکراد بنام حسنویه د رولایات غرب استقلالی پیدا کردند، مؤسس این سلسله حسنویه که معروفترین این خاندان نیز هست نزدیک پنجاه سال حکمرانی کرد و قلعه بزرگ سرماج را مقر خود نمود. در سال 441 ساطان طغرل سلجوقی صد هزار سپاهی به تسخیر قلعه سرماج فرستاد که پس از چهار سال موفق به تسخیر قلعه گردید. در سده ششم هجری سلطان سنجر سلجوقی، کرمانشاهان و توابع آن را در حوزه حکمرانی برادر زاده خود سلیمان شاه ملقب به « ‌ایوه » قرار داد. در سده هفتم کرمانشاهان همچون مناطق خراسان و دیگر بخش های ایران از هجوم مغول آسیب فراوان دید به طوریکه سپاهیان هلاکو در این منطقه قتل و غارتی فجیع به عمل آوردند ولی در اواخر دوره ایلخانی در زمان حکومت ابوسعید این خطه مورد توجه قرار می گیرد به طوریکه در زمان حکومت وی شهر سلطانیه چمچمال نزدیک بیستون احداث گردید. در این زمان همان طوریکه حمدالله مستوفی اشاره می کند کرمانشاهان یکی از ایالت های 16 گانه کردستان بوده است.

در قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری کرمانشاه مورد تجاوز عثمانیان واقع می گردد. در این زمان هرسین و ماهیدشت حکومت نشین بوده ولی از کرمانشاهان نامی پیدا نیست.

در زمان صفویه کرمانشاهان اهمیت و اعتبار زیادی پیدا کرد در دوره سلطنت شاه طهماسب اول حکومتی بنام کلهر و در زمان شاه صفی حکومتی تحت عنوان سنقر و کلهر در این حدود تشکیل شد و به خوانین زنگنه تفویض گردید . در حقیقت از این زمان تجدید بنای کرمانشاه و تشکیل ولایت فعلی شروع می شود.

همزمان با حمله افغان و سقوط اصفهان، کرمانشاهان نیز با تجاوز عثمانی ها مواجه گردید و بار دیگر رو به خرابی نهاد . در زمان حکومت زندیه خوانین زنگنه و اهالی کرمانشاه نخست حکومت کریم خان را نپذیرفتند به همین جهت کرمانشاه مدتی با محاصره و خرابی مواجه گردید. در دوره قاجاریه کرمانشاه اعتبار و اهمیت زیادی پیدا کرد. فتحعلیشاه در سال 1221 ه.ق یکی از پسران خود به نام محمد علی میرزای دولتشاه را با سمت سرحدداری عراقین به این شغل منصوب کرد و ایالت خوزستان را نیز ضمیمه قلمرو او کرد و در حقیقت در این زمان کرمانشاه به یک پایگاه نظامی مجهز علیه دولت عثمانی تبدیل شد.

موقعیت و وسعت :

استان کرمانشاه با وسعتی برابر با 25/24434 کیلومتر در غرب ایران واقع شده است. این استان حدود 45/1 درصد از مساحت کل کشور را دارا می باشد و به عبارتی هیجدهمین استان کشور از لحاظ وسعت محسوب می شود.

استان کرمانشاه بین 33 درجه و 42 دقیقه تا 35 درجه و 17 دقیقه عرض شمالی و 45 درجه و 24 دقیقه تا 48 درجه و 6 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است. ارتفاع متوسط آن از سطح دریا 1200 متر می باشد.

محدوده سیاسی این استان از شمال به استان کردستان، از جنوب به استان های لرستان و ایلام از شرق به استان همدان و از غرب با کشور عراق همجوار است. بطوریکه بیش از 330 کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد.

ـ ناهمواری ها :

استان کرمانشاه منطقه ای است نیمه کوهستانی که بخشی از سلسله جبال عظیم زاگرس قسمت عمده این استان را پوشانیده است. تنها در بخش هایی از دامنه های کم شیب این کوهستان یا دره های عریض، زمین های کم ارتفاع و جلگه های آبرفتی مشاهده می شود. به طور کلی ناهمواری های استان کرمانشاه از لحاظ ساختاری و شکل ظاهری زمین به سه گروه کوه، دشت و تپه ماهور تقسیم می شود.

کوه های استان جز رشته کوه طولانی زاگرس اند و برخلاف کوه های کردستان که دارای شکل معینی نیستند، کوه های استان کرمانشاه موازی یکدیگر و تقریباً در جهت شمال غربی به جنوب شرقی قرار گرفته اند. برخی از این کوه ها نسبت به خطوط مرزی به طور مایل قرار گرفته و در نتیجه دره های آنها تا خاک عراق امتداد داشته است.

ارتفاعات این استان عبارتند از :

• کوه های دالاهو :

• کوه پراو :

•  سفیدکوه :

این رشته کوه در10 کیلومتری جنوب شهر کرمانشاه قرار گرفته و به طرف لرستان امتداد دارد. بلندترین قله این کوه 2805 متر ارتفاع دارد و اکثر اوقات پوشیده از برف است. خط الرأس کوه سفید مرز طبیعی بین منطقه درود فرامان و سر فیروزآباد ماهیدشت است. این کوه همانند کوه های دالاهو، پراو و شاهو جزء زاگرس مرتفع می باشد. ریزابه های دامنه شمالی این کوه به رودخانه قره‌سو و ریزابه های دامنه جنوبی آن به رودخانه مرگ می ریزد.

• شاهو :

این ارتفاعات از جنوب شرقی روانسر آغاز شده و به صورت نواری به هم پیوسته به طرف پاوه ادامه داشته و از آنجا تا نوسود در جهت شمال غربی امتداد می یابد و در حقیقت مرز طبیعی استان کرمانشاه با استان کردستان را شکل می دهد. قسمت غربی این کوه به رودخانه سیروان منتهی می شود. بلندترین قله شاهو در شمال پاوه در حدود 3370 متر ارتفاع دارد و کوه تخت که 2985 متر ارتفاع دارد دنباله کوه شاهو بوده و در همان خط سیر ادامه داشته و به بخش رزاب منتهی می گردد.

• کوه آتشکده یا آتشگاه :

رشته کوهی است که از کوه شاهو جدا گشته و از مغرب روستای شمشیر واقع در اورامانات گذشته و به دره رودخانه سیروان منتهی می گردد. بلندترین قله این رشته کوه در حدود 2462 متر ارتفاع دارد که خط رأس آن حد طبیعی پاوه و جوانرود را شکل می‌دهد. کوه گزن دنباله کوه آتشکده بوده که در غرب رودخانه سیروان مرتفع می گردد. ارتفاع بلندترین قله این کوه 2389 متر می باشد.

• کوه نوا :

رشته ارتفاعات نوا در جنوب رشته کوه های دالاهو قرار گرفته که تنگه پاطاق بین این دو رشته کوه واقع گردیده است. بلندترین قله آن در جنوب روستای سرمیل در حدود 3288 متر ارتفاع دارد.

•  ارتفاعات بمو :

این ارتفاعات که جزء زاگرس چین خورده می باشد به صورت نواری از شمال به جنوب در شمال غرب منطقه از گله در طول خط مرز ایران و عراق امتداد دارد. بلندترین قله این ارتفاعات 1842 متر ارتفاع دارد.

• ارتفاعات قلاجه :

این ارتفاعات که با جهت شرقی ـ غربی شکل گرفته اند، حد فاصل استان های ایلام و کرمانشاه را شکل می دهند. تمام این ارتفاعات دارای درخت و درختچه های خودرو می‌باشد. بلندترین قله آن 2355 متر ارتفاع دارد.

• در حد فاصل شهرستان کنگاور، صحنه و سنقرکلیایی کوه های مرتفع و متعددی قرار دارد که مهمترین آنها عبارتند از کوه کمر زرد با ارتفاع 2273 متر، هزار خانی پائین با ارتفاع 3420 متر، دالاخانی با ارتفاع 3126 متر، بدر با ارتفاع 3265 متر ، سیردوله با ارتفاع 2485 متر، پنجه علی با ارتفاع 2883 متر، سردره شمالی با ارتفاع 2753 متر، کوه گر با ارتفاع 2430 متر، امروله با ارتفاع 2987 متر نخود چال با ارتفاع 3322 متر، کوه هجر با ارتفاع 2253 متر.

• در اطراف قصرشیرین نیز ارتفاعاتی وجود دارد که از جمله آنها می توان به ارتفاعات بازی دراز با ارتفاع 2320 متر، آق داغ با ارتفاع 2105 و کوه سه سر با ارتفاع 2593 متر اشاره کرد.

ـ دشت ها :

بیشتر مناطق استان کرمانشاه کوهستانی است و همین کوهستانی بودن موجب شده که شکست ها و چاله های ساختمانی اولیه غالباً دشت های این ناحیه را به وجود آورد. در فواصل کوه ها که گاهی پهناور و گاهی کم عرض و باریک می باشند.

دشت های متعددی شکل گرفته که ار مواد آبرفتی انباشته شده است. دشت های اصلی این استان عبارتنداز :

1 ـ دشت بین ارتفاعات الوند و کوه بید سرخ : این دشت به عرض 55 کیلومتر می باشد که ارتفاعات شمالی آن نسبتاً صعب العبور ولی از طرف جنوب به کلی باز و هموار است و به همین سبب راه هایی به طرف شهرستان های نهاوند و تویسرکان از این منطقه کشیده شده است.

2 ـ دشت صحنه : این دشت از پای ارتفاعات بید سرخ آغاز و در ارتفاعات نعل شکن خاتمه می یابد. عرض این دشت در حدود 90 کیلو متر است.

3 ـ دشت بیلوار : این دشت از رسوبات رودخانه کامیاران به وجود آمده است. اراضی این دشت در حدود 11 هزار هکتار است.

4 ـ دشت دینور : این دشت در جنوب سنقر قرار گرفته و مساحت اراضی آن حدود 9 هزار هکتار است.

5 ـ دشت هرسین : بین راه بیستون به نورآباد قرار گرفته، مساحت اراضی آن حدود 15500 هکتار است.

6 ـ دشت ماهیدشت : این دشت را ارتفاعات نعل شکن در شرق و ارتفاعات حسن آباد چهار زبر در غرب احاطه کرده است . عرض آن 25 کیلومتر می باشد و ازدو طرف کاملاً باز است. این دشت از مناطق عمده زراعی استان کرمانشاه محسوب می شود.

7 ـ دشت اسلام آباد : این دشت از طرف غرب به وسیله ارتفاعات دالاهو محدود گردیده است. دامنه‌های اطراف این دشت مشجر است. این دشت در حدود 460 کیلومتر مربع وسعت دارد.

8 ـ دشت کرند : این دشت در امتداد غربی دشت اسلام آباد غرب قرار دارد و مساحت اراضی آن در حدود 9 هزار هکتار است.

9 ـ دشت بین ارتفاعات پاطاق و خسروی : ارتفاعات این دشت از سطح دریا کم و به علت همجواری با خاک عراق، دارای هوایی نسبتاً گرم است. عرض این دشت بین 20 تا 70 کیلومتر است.

ـ آب و هوا :

با توجه به نظریات هواشناسان و بر اساس آمارهای جوی ثبت شده سالیانه و تجربیات محلی ، استان کرمانشاه دارای آب و هوای گرمسیری است. سایر نقاط استان از نظر آب و هوا تحت تأثیر عوامل اصلی و فرعی دیگری می باشد که اوضاع اقلیمی این ناحیه را به وجود می آورد از جمله عوامل اصلی عبارتند از اول ورود و عبور جریان مدیترانه ای که عامل اصلی بارندگی در استان کرمانشاه می باشد. دوم ارتفاعات این استان که در مقابل جریان های مرطوب غربی قرار گرفته و معمولاً‌ دامنه های این کوهستان ها خصوصاً دامنه های روبه غرب دارای رطوبت بیشتر و دامنه های روبه شرق خشک تر و دارای نزولات جوی کمتر است. مقدار بارندگی در مناطق مختلف بر حسب ارتفاع، تفاوت هایی دارد. چنانکه دشت های محصور داخلی و برخی از جلگه ها دارای بارندگی کمتر و در مناطق مرتفع معمولاً دارای بارندگی بیشتر می باشد. سرما معمولاً از آذر ماه آغاز و تا اسفند ماه ادامه می یابد. در مناطق کوهستانی برف چندین ماه از سال در ارتفاعات می ماند و درجه حرارت تا 15ـ درجه سانتیگراد پائین می آید. فصل زمستان در این مناطق طولانی است که با بهاری کوتاه به تابستان متصل می شود.

ـ منابع آب :

1 ـ روخانه قره‌سو :

سرچشمه اصلی این رودخانه سراب روانسر واقع در 50 کیلومتری شمال غرب کرمانشاه می باشد. این رودخانه با جهت شمال غربی به جنوب شرقی جریان پیدا می کند و در 15 کیلومتری کرمانشاه رودخانه رازآور و شاخه های فرعی آن به قره‌سو می پیوندد و با مسیر پر پیچ و خم دار در سطح دشت جریان یافته و در نزدیکی روستای قزانچی رودخانه مرگ به آن متصل می شود. این رودخانه با یک شیب آرام از داخل شهر کرمانشاه عبور کرده و در نزدیکی فرامان به رودخانه گاماسیاب می پیوندد. در بسیاری از نقاط حاشیه این روخانه گیاهان مختلفی رشد کرده که به زیبائی آن جلوه خاصی داده است.

2 ـ رودخانه گاماسیاب :

این رودخانه از سراب سنگ سوراخ و چشمه سارهای اطراف نهاوند سرچشمه گرفته و پس از اتصال با رودخانه ملایر به رودخانه گاماسیاب تغییر نام داده است. به این رودخانه در مسیر خود، رشته های فرعی مختلفی از جمله آب ملایر، آب نهاوند و آب تویسرکان ملحق شده است. این رودخانه در جنوب بیستون به آب دینور آب پیوسته و به نام گاماسیاب ادامه مسیر داده و در نزدیکی فرامان به رودخانه قره‌سو متصل شده و پس از آن به نام سیمره وارد خاک لرستان می شود وسپس در استان خوزستان به نام کرخه جریان یافته و وارد هورالعظیم می شود.

3 ـ رودخانه دینورآب :

یک شاخه این آب از روستاهای دامنه غربی اسدآباد سرچشمه می گیرد و شاخه دوم آن که به آب زحمانی معروف است از سر تخت کلیایی سرچشمه گرفته که در دهکده زحمانی با شاخه سوم که از سراب سنقرچای می آید متصل شده و در میان راهان با شاخه چهارم متصل می شود. پس از عبور از پل میان راهان در دهکده برناج آب برناج به آن اضافه شده و با پیوستن آب نوژی وران به آن، دینور آب اصلی را شکل می دهد. این آب پس از مشروب کردن دشت دینور و چمچمال در جنوب بیستون به گاماسیاب می ریزد.

4 ـ رودخانه مرگ :

این رودخانه از سراب فیروز آباد واقع در جنوب غربی ماهیدشت سرچشمه گرفته و در شمال شرقی روستای میر عزیزی به قره‌سو متصل می شود. پس از عبور از ماهیدشت و دریافت آب سراب کاشنبه، وارد دشت کوزران شده و در آنجا آب رودخانه زردآب به آن می پیوندد. پس از آن در پای کوه ویس به رودخانه قره‌سو می ریزد.

5 ـ رودخانه رازآور :

این رودخانه از کوه های اطراف کندوله و کامیاران سرچشمه گرفته و پس از عبور از کوه های جنوب شرقی کامیاران، در پای کوه قرال به مسیرش ادامه داده و در جنوب قزانچی به رودخانه قره‌سو می ریزد.

6 ـ رودخانه جامیشان :

این رودخانه از ارتفاعات و چشمه سارهای اطراف سنقر کلیایی سرچشمه گرفته و به طرف جنوب غربی از تنگ میان کوه جامیشان عبور می کند. پس از عبور از این تنگ وارد دشت دینور شده و در تنگ دینور به رودخانه دینور آب می ریزد.

7 ـ رودخانه سیروان :

این رودخانه از بخش رزاب و مریوان در کردستان سرچشمه گرفته و پس از عبور از شمال غربی اورامانات، دوآب و شمال هرتا، رودخانه های ژاد رود، قشلاق رود، لیله، لوشه، زمکان، دشت حر به آن پیوسته و سپس وارد کشور عراق می شود .

8 ـ رودخانه الوند :

این رودخانه از آب چشمه های سیاوانه و سراب اسکندر در کوه دالاهو در شمال غربی کرند سرچشمه گرفته و بعد از اینکه در حدود سه کیلومتر جریان یافته فرو می رود و پس از مسافت کوتاهی از محل دیگری به نام سراب هشتانه خارج گردیده و تشکیل آبشاری در ریجاب داده است این رود پس از مشروب نموده دشت ذهاب به طرف قصرشیرین جریان داشته و نهایتاً وارد خانقین عراق شده و در محل دوآب خانقین وارد دیاله می شود. این رودخانه از لحاظ اینکه از سرپل‌ذهاب ( حلوان ) می گذرد به نام رودخانه حلوان نیز معروف است.

-

  

استان کرمانشاه از قدیمی ترین سکونت گاههای اقوام ایرانی و یکی از نقاط باستانی ایران است. بنیان کرمانشاه را به تهمورث دیوبند ـ پادشاه افسانه ای پیشدادیان ـ نسبت می دهند کسی که ریسندگی، بافندگی و صنعت را به مردمان آموخت برخی از مورخین نیز بنای آن را به بهرام پادشاه ساسانی منسوب می دانند.

در هر حال شواهد باستان شناسی ـ از قدیمی ترین نشانه های تمدن در گنج دره هرسین تا آثار دوران مادی، هخامنشی، ساسانی و دوران اسلامی و پس از آن گواه آن است که مناطق مختلف کرمانشاه در اعصار مختلف همواره مورد توجه حکومت های وقت بوده است و این استان خاستگاه و قرارگاه بسیاری از تمدن های ایرانی است.

همچنین کرمانشاه از دیرباز به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص و نیاز اهالی به لوازم و مواد اولیه زیستی، مرکز صنایع دستی بوده است و در بین مردم بومی ، افراد مستعد و ماهر در هر رشته پرورش یافته اند. انواع قالی و قالیچه، قلم زنی، نقره کاری، مسگری، زرگری، چرم سازی، نمد مالی، سفالگری، نساجی سنتی و فلز کاری در محدوده استان از رونق دیرینه برخوردار بوده و تولیدات آنها بیشتر به سایر نقاط ایران و خارج از آن صادر می شود.

صنایع دستی مطرح استان کرمانشاه

شاخص ترین تولیدات صنایع دستی استان کرمانشاه عبارت است از گلیم , قالی , و گیوه و سازهای سنتی است که در کنار آنها به ترتیب صنایع دستی دیگری نیز وجود دارد. جاجیم بافی, چاقو سازی و ابزار آلات فلزی قلمزنی منبت, معرق, پارچه دستباف, نازک کاری چوب و ریزه کاری چوب, نمد مالی مصنوعات چرمی, و ساخت زیور آلات محلی, چیغ بافی, فلز کاری, دوختهای سنتی ( رودوزی ), گلیم گل بر جسته, سفالگری طراحی سنتی. سبد بافی. نساجی ( موج بافی و اهرامی بافی ) تراش شیشه, رنگرزی سنتی, طراحی فرش, تذهیب, نگار گری, خراطی, مجسمه سازی و ... از جمله تولیدات حال حاضر استان کرمانشاه است که امکانات آموزش آنها نیز در سطح استان فراهم می باشد.

مراکز تولید صنایع دستی به ترتیب شهرستانها

 1 ) کرمانشاه : گلیم, انواع گیوه ( گیوه رنگی. گیوه های رویه سوزنی با زیره های چرمی, لاستیکی، زیره پارچه ای ) موج بافی, جاجیم بافی, ساخت سازهای سنتی, قلمزنی, معـــــــــرق, منبت, سرمه دوزی ، نمد مالی, موزائیک کاری، مصنوعات چرمی, ساخت زیور آلات سنتی، رودوزی سنتی, بافت گلیم گل بر جسته, سفالگری, طراحی سنتی, تراش شیشه, رنگرزی سنتی, طراحی فرش, خراطی, مشبک, نازک کاری، چاقو سازی، قلاب دوزی، پاپیه ماشه، کاشی هفت رنگ، گچ بری سنتی، گره چینی، منجوق دوزی، پولک دوزی، قلاب دوزی، چهل تکه دوزی، خراطی، حکاکی روی سنگ، تراش سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی ، سفال نقش برجسته ، نقاشی قهوه خانه ای، حجم سازی چوبی، لباس محلی معرق سنگ و ...

2 ) اسلام آباد غرب : کاشی هفت رنگ، موزائیک کاری ، حجم سازی، تراش سنگ، موج بافی , چیغ بافی, ساخت زیور آلات محلی, جاجیم بافی, رنگرزی سنتی، نمد مالی قالی, گلیم, انواع گیوه ( گیوه رنگی. گیوه های رویه سوزنی با زیره های چرمی, لاستیکی، ) گچ بری سنتی، ساخت سازهای سنتی, قلمزنی معـــــــــرق, منبت, نمد مالی, حکاکی روی سنگ، مصنوعات چرمی, ساخت زیور آلات سنتی، رودوزی, بافت گلیم گل بر جسته، منجوق دوزی، سفالگری, طراحی سنتی رنگرزی سنتی طراحی سنتی, خراطی, مشبک نازک کاری چوب، مجسمه سازی،  لباس محلی و ...

3 ) دالاهو : چاقو سازی. فلز کاری. ساخت سازهای سنتی ( تنبور. سه تار) موج بافی, گلیم, انواع گیوه ( گیوه رنگی. گیوه های رویه سوزنی با زیره های چرمی, آجیده ولاستیکی ), قلمزنی روی مس معـــــــــرق, منبت, نمد مالی, مصنوعات چرمی, ساخت زیور آلات سنتی، رودوزی, بافت گلیم گل بر جسته سفالگری, طراحی سنتی, رنگرزی سنتی, طراحی سنتی, خراطی, مشبک, نازک کاری چوب، لباس محلی ، مجسمه سازی و ...

4 )‌ سرپل ذهاب : موج بافی, چیغ بافی, بافت سیاه چادر, گلیم, انواع گیوه ( گیوه رنگی . گیوه های رویه سوزنی با زیره های چرمی, آجیده ولاستیکی ) جاجیم بافی, ساخت سازهای سنتی, قلمزنی روی مس, معـــــــــرق, منبت, نمد مالی, مصنوعات چرمی, ساخت زیور آلات رودوزی, بافت گلیم گل بر جسته, سفالگری, طراحی سنتی, رنگرزی سنتی, طراحی سنتی, خراطی, مشبک, نازک کاری چوب، لباس محلی، مجسمه سازی و ...

5 )‌ قصرشیرین : موج بافی, حصیر بافی (‌جارو بافی ), گلیم, انواع گیوه ( گیوه رنگی . گیوه های رویه سوزنی با زیره های چرمی, لاستیکی ), ابزار آلات فلزی، جاجیم بافی, ساخت سازهای سنتی قلمزنی روی مس, معـــــــــرق, منبت, نمد مالی, مصنوعات چرمی, ساخت زیور آلات رودوزی, بافت گلیم گل بر جسته, سفالگری, طراحی سنتی، رنگرزی سنتی, طراحی سنتی, خراطی  مشبک, نازک کاری چوب، لباس محلی، لباس محلی، مجسمه سازی و ...

6 )‌ گیلانغرب : گلیم بافی, چیغ بافی, نمد مالی قالی ,انواع گیوه ( گیوه رنگی. گیوه های رویه سوزنی با زیره های چرمی , لاستیکی ) موج بافی, جاجیم بافی, ساخت سازهای سنتی, قلمزنی روی مس معـــــــــرق, منبت, لباس محلی, نمد مالی, ابزار آلات فلزی، مصنوعات چرمی, ساخت زیور آلات، رودوزی, بافت گلیم گل بر جسته, سفالگری, طراحی سنتی, خراطی, مشبک, نازک کاری ، مجسمه سازی و ...

7 ) پاوه :پارچه بافی ( چوخه رانک ، مرس بافی ) نساجی و سبد بافی قالی  گلیم, انواع گیوه ( گیوه رنگی. گیوه های رویه سوزنی با زیره های چرمی, آجیده ولاستیکی، زیره پارچه ای ) موج بافی   جاجیم بافی , ساخت سازهای سنتی , قلمزنی روی مس, معـــــــــرق, منبت, ا بافتنیهای سنتی، ا فزار آلات فلزی, نمد مالی مصنوعات چرمی, ساخت زیور آلات، رودوزی, بافت گلیم گل بر جسته , سفالگری, طراحی سنتی، چاقو سازی, رنگرزی سنتی, طراحی سنتی, خراطی, مشبک, شال بافی ، لباس محلی ، مجسمه سازی و ...

8 ) جوانرود : گلیم بافی, اهرامی بافی و موج بافی, گیوه بافی, و جاجیم بافی قالی, گلیم, انواع گیوه ( گیوه رنگی. گیوه های رویه سوزنی با زیره های چرمی, لاستیکی، زیره پارچه ای ) موج بافی, جاجیم بافی, ساخت سازهای سنتی, قلمزنی روی مس, معـــــــــرق, منبت, نمد مالی، ابزار آلات فلزی مصنوعات چرمی, ساخت زیور آلات، رودوزی, بافت گلیم گل بر جسته, سفالگری, طراحی سنتی, چاقو سازی، رنگرزی سنتی, طراحی سنتی, خراطی, مشبک, نازک کاری چوب، لباس محلی ، مجسمه سازی و ...

 9 )‌ هرسین : گلیم بافی, جاجیم بافی, ساخت زیور آلات محلی انواع گیوه ( گیوه رنگی . گیوه های رویه سوزنی با زیره های چرمی، لاستیکی، زیره پارچه ای ) موج بافی, جاجیم بافی, ساخت سازهای سنتی, قلمزنی روی مس, معـــــــــرق, منبت, ریزه کاری چوب, چاقو سازی، نمد مالی, مصنوعات چرمی، ساخت زیور آلات رودوزی , بافت گلیم گل بر جسته, سفالگری, ابزار آلات فلزی، طراحی سنتی, رنگرزی سنتی, خراطی, مشبک, نازک کاری چوب، لباس محلی، مجسمه سازی و ...

10 ) صحنه : گلیم بافی, جاجیم بافی, ساخت سازهای سنتی و, گلیم, انواع گیوه ( گیوه رنگی . گیوه های رویه سوزنی با زیره های چرمی, آجیده ولاستیکی ) ابزار آلات فلزی، موج بافی, جاجیم بافی, ساخت سازهای سنتی قلمزنی روی مس, معـــــــــرق, منبت, ریزه کاری چوب, نمد مالی, مصنوعات چرمی، چاقو سازی، ساخت زیور آلات رودوزی, بافت گلیم گل بر جسته, سفالگری, رنگرزی سنتی طراحی سنتی خراطی, مشبک, نازک کاری چوب، لباس محلی، حصیر بافی، مجسمه سازی و ...

11 ) سنقر : جاجیم بافی, رنگرزی سنتی, گلیم, انواع گیوه ( گیوه رنگی . گیوه های رویه سوزنی با زیره های چرمی, آجیده ولاستیکی ) موج بافی, جاجیم بافی, ساخت سازهای سنتی, قلمزنی روی مس معـــــــــرق, منبت, سرمه دوزی، چاقو سازی، نمد مالی, مصنوعات چرمی, ساخت زیور آلات، رودوزی, بافت گلیم گل بر جسته, افزار فلزی، سفالگری, طراحی سنتی طراحی فرش، تراش شیشه, رنگرزی سنتی طراحی سنتی, خراطی, مشبک, نازک کاری چوب، لباس محلی، بافتنیهای سنتی، مجسمه سازی و ...

12 ) کنگاور :گلیم, انواع گیوه ( گیوه رنگی . گیوه های رویه سوزنی با زیره های چرمی, آجیده ولاستیکی ) موج بافی, جاجیم بافی, ابزار آلات فلزی، ساخت سازهای سنتی, قلمزنی روی مس, معـــــــــرق, منبت, نمد مالی, مصنوعات چرمی, چاقو سازی ،ساخت زیور آلات رودوزی, بافت گلیم گل بر جسته, سفالگری, طراحی سنتی, بافتنیهای سنتی، تراش شیشه, رنگرزی سنتی, طراحی سنتی خراطی, مشبک, نازک کاری چوب، لباس محلی، مجسمه سازی و ...

13 ) ثلاث باباجانی : گلیم, انواع گیوه ( گیوه رنگی. گیوه های رویه سوزنی با زیره های چرمی آجیده ولاستیکی، زیره پارچه ای ) موج بافی, جاجیم بافی, ساخت سازهای سنتی, قلمزنی روی مس معـــــــــرق, منبت، چاقو سازی، نمد مالی, مصنوعات چرمی, ساخت زیور آلات سنتی، رودوزی  

بافت گلیم گل بر جسته, سفالگری, طراحی سنتی, ابزار آلات فلزی، رنگرزی سنتی, طراحی سنتی, خراطی, مشبک نازک کاری چوب، لباس محلی، مجسمه سازی و ...

14) روانسر :  گلیم, انواع گیوه ( گیوه رنگی . گیوه های رویه سوزنی با زیره های چرمی آجیده ولاستیکی زیره پارچه ای ) موج بافی, جاجیم بافی, ابزار آلات فلزی، ساخت سازهای سنتی, قلمزنی روی مس, معـــــــــرق, منبت, ریزه کاری چوب، چاقو سازی, نمد مالی, مصنوعات چرمی, ساخت زیور آلات سنتی، رودوزی, بافت گلیم گل بر جسته, سفالگری, طراحی سنتی, رنگرزی سنتی, طراحی سنتی, خراطی, مشبک, نازک کاری، لباس محلی، مجسمه سازی و ...

 

محوطه ها و بناها

  

 بیستون

 

محوطه تاریخی بیستون در شهر  بیستون در سی کیلومتر شهر کرمانشاه در پای کوهی معروف به همین نام و در مسیر شهرکرمانشاهبه همدان واقع شده‌است. نام بیستون از بغ به معنای خدا ستان (ادات مکان) آمده که به معنای سرزمین یا جایگاه خدا است. آثار تاریخی و پیش از تاریخ فراوانی در این محوطه قرار دارد که تعدادی از آنها عبارتند از:

 

سنگ‌نبشته بیستون(کتیبهٔ داریوش),فرهادتراش ,کتیبهٔ بلاش , غار مر آفتاب ,غار مر تاریک ,غار شکارچی ,مجسمه هرکول ,کاروانسرای صفوی ,پل خسروی ,کتیبهٔ شیخ علیخان ,شیر سنگی بیستون ,نقش میتریدات اشکانی ,نقش گودرز دوم اشکانی ,نقش ولخش پارتی ,بنای پارتی  جادهٔ ساسانی , شهر چمچمال , کاروانسرای ایلخانی , پل صفوی.

این مجموعه در سال 1387ه. ش (2006 میلادی) در فهرست میراث جهانی یونسکوثبت شده‌ است ادامه مطلب (سنگ نبشته داریوش)...

 

 

 

طاق بستان

 

محوطه تاریخی طاق بستان در دامنه کوهی به همین نام و در کنار چشمه ای در شمال شرقی حاشیه کنونی شهر کرمانشاه واقع شده است دراین محوطه ، آثاری از دوره ساسانی وجود دارد که شامل سنگ نگاره اردشیر دوم و دو ایوان سنگی بنام های ایوان کوچک و بزرگ است . ایوان کوچک د رسمت چپ سنگ نگاره ادشیر دوم و ایوان بزرگ در سمت راست ایوان کوچک قرار دارد .یاحان ، مورخین و جغرافی نویسان دوره اسلامی ضمن توصیف سنگ نگاره های طاق بستان ، از این محوطه با نام های متفاوتی یاد کرده اند ، بطوریکه ابن فقیه و ابن رسته این مکان را « شبدیز » و یاقوت آن را « قصرشیرین » نامیده است ، همچنین حمدالله مستوفی آنجا را « طاق وسطام » عده ای دیگر آن را « طاق بهستون » ، « طاق بیستون » و « تخت بستان » نامیده اند . اهالی محل نیز محوطه را با نام « طاق وسان » و « طاق بسان » می شناسند زیرا « سان » در لفظ محلی به معنی سنگ است و به این ترتیب « طاق وسان » یعنی طاقی که در سنگ کنده شده است . امروزه نیز در اکثر محافل ایران شناسی از این مکان با نام « طاق بستان » یاد می شود . ادامه مطلب...

 

معبد آناهیتا

 

بنای معروف به معبد آناهیتا در مرکز شهر کنگاور در استان کرمانشاه بر سر راه همدان به کرمانشاه قرار دارد. این بنا بر روی تپه ای طبیعی با حداکثر ارتفاع سی و دو متر نسبت به سطح زمین های اطراف ساخته شده است. برخی از مورخین این بنا را معبدی برای الهه آناهیتا دانسته اند. آناهیتا به معنای پاک و دور از آلودگی در اعتقاد ایرانیان باستان الهه آب، فرشته نگهبان چشمه‌ها و باران و همچنین نماد باروی، عشق و دوستی بوده است. ادامه مطلب...

 

بازار سنتی

 

بازار کرمانشاه به عنوان یکی از اصلی ترین بخش های شهر محسوب می شود که ترکیب دلپذیری از فعالیت های تولیدی، بازرگانی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و ... را در خود جای داده و با همه گوناگون کارکردیش، کل یکپارچه یگانه ایست که به درستی شالوده اصلی شهر کرمانشاه می باشد. بازار بزرگ شهر بخشی از میراث کهن است که گذشته از معماری دلپذیر و درخور توجه اش بازگو کننده تاریخ و خاطرات و اندیشه های شهر می باشد.

    ادامه مطلب...          

    بازار توپخانه

    

معرفی شهرستان ها

-

جاذبه های طبیعی استان کرمانشاه

  

سراب نیلوفر   سراب روانسر     دربند صحنه       نخلستان         روستای هجیج

غار قوری قلعه      تالاب هشیلان     ریجاب      روستای سرخه دیزه      روستای شمشیر

روستای حریر     روستای گلین       روستای کندوله       روستای خانقاه     روستای نجوبران

دهستان فش    روستای پیران      روستای سراب هرسم            روستای چرمله علیا